بایدها و نبایدهای امور مالیاتی

درآمدي كه شخص حقيقي در خدمت شخص ديگر (اعم از حقيقي يا حقوقي) در قبال تسليم نيروي كار خود بابت اشتغال در ايران برحسب مدت يا كار انجام يافته به طور نقد يا غير نقد تحصيل مي‌كند مشمول ماليات بر درآمد حقوق است

بایدها و نبایدهای امور مالیاتی

قوانین و امور مالیاتی دارای بایدها و نبایدهایی است که یک حسابدار یا مشاور مالیاتی باید از حد و مرزهایی این قوانین به خوبی آگاهی داشته باشد. قوانین مالیاتی دارای گستردگی بسیار است.

هر کدام از این قوانین نیز مقررات و بایدها و نبایدهای مخصوص به خود را دارند. ما در این مقاله قصد داریم به بایدها و نبایدهای امور مالیاتی بپردازیم و آنها را برای مشاوران مالیاتی شرح دهیم.

مقررات امور مالیاتی

از آنجا که مالیات انواع زیادی دارد، به خاطر تفهیم بهتر خواننده بیان می‌کنیم که منظور ما از مالیات در این مقاله، مالیات مستقیم است. با ما همراه باشید تا به بخشی از بایدها و نبایدهای امور مالیاتی اشاره کنیم.

اولین باید و نباید درباره اشخاص مشمول مالیات است. آیا می‌دانید چه اشخاصی مشمول مالیات هستند؟ براساس قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص زیر مشمول مالیات هستند:

• كليه مالكين اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي نسبت به اموال يا امالك خود واقع در ايران طبق مقررات باب دوم
• هر شخص حقيقي ايراني مقيم ايران نسبت به كليه درآمدهايي كه در ايران يا خارج از ايران به دست می‌آورد
• هر شخص حقيقي ايراني مقيم خارج از ايران نسبت به كليه درآمدهايي كه در ايران تحصيل مي‌كند
• هر شخص حقوقي ايراني نسبت به كليه درآمدهايي كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل مي‌نمايد
• هر شخص غير ايراني (اعم از حقيقي و يا حقوقي) نسبت به درآمدهايي كه در ايران کسب می‌کند و همچنين نسبت به درآمدهايي كه بابت واگذاري امتيازات يا ساير حقوق خود و يا دادن تعليمات و كمك‌هاي فني و يا واگذاري فيلم‌هاي سينمايي (كه به عنوان بها يا حق نمايش يا هر عنوان ديگر عايد آنها مي‌گردد) از ايران تحصيل مي‌كند

اشخاص و سازمان های زير مشمول پرداخت ماليات‌هاي موضوع اين قانون نيستند:

• وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي
• دستگاه‌هايي كه بودجه آنها به وسيله دولت تأمين مي‌شود
• شهرداري‌ها
• بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری

بایدها و نبایدهای اشخاص مشمول و غیرمشمول مالیات

1. شركت‌هايي كه تمام يا قسمتي از سرمايه آنها متعلق به اشخاص و مؤسسه‌هاي مذكور در بندهاي فوق باشد، سهم درآمد يا سود آنها مشمول حكم اين ماده نخواهد بود. حكم اين تبصره مانع استفاده شركت‌هاي مزبور از معافيت‌‌های مقرر در اين قانون، حسب مورد، نيست.

2. درآمدهاي حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي از قبيل فعاليت‌هاي صنعتي، معدني، تجاري، خدماتي و ساير فعاليت‌هاي توليدي براي اشخاص موضوع اين ماده، كه به نحوي غير از طريق شركت نيز تحصيل مي‌شود، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ مذكور در ماده (581) اين قانون مشمول ماليات خواهد بود.

مسئولان اداره امور در اين گونه موارد نسبت به سهم فعاليت مذكور مكلف به انجام دادن تكاليف مربوط طبق مقررات اين قانون خواهند بود. در غير اين صورت نسبت به پرداخت ماليات متعلق با مؤدي مسئوليت تضامني خواهند داشت.

بایدها و نبایدهای مالیات بر حقوق

درآمدي كه شخص حقيقي در خدمت شخص ديگر (اعم از حقيقي يا حقوقي) در قبال تسليم نيروي كار خود بابت اشتغال در ايران برحسب مدت يا كار انجام يافته به طور نقد يا غير نقد تحصيل مي‌كند مشمول ماليات بر درآمد حقوق است. حال در ادامه به ضوابط و قوانین این مالیات اشاره خواهیم کرد.

• میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع هرساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود.
• نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی مازاد بر مبلغ مذکور در ماده (84) این قانون و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه ده درصد (10%) و نسبت به مازاد آن بیست درصد (20%) است.
• پرداخت‌كنندگان حقوق هنگام هر پرداخت يا تخصيص آن مكلف‌اند ماليات متعلق را طبق مقررات ماده(85) اين قانون محاسبه و كسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسليم فهرستي متضمن نام و نشاني دريافت‌كنندگان حقوق و ميزان آن به اداره امور مالياتي محل پرداخت و در ماه‌هاي بعد فقط تغييرات را صورت دهند.
• پرداخت‌هایی که کارفرمایان به اشخاص حقیقی غیر از کارکنان خود که مشمول پرداخت کسورات بازنشستگی یا بیمه نمی‌باشند با عنوان حق‌المشاوره، حق حضور در جلسات، حق‌التدریس، حق‌التحقیق و حق پژوهش پرداخت می‌کنند بدون رعایت معافیت موضوع ماده(84) این قانون مشمول مالیات مقطوع به نرخ ده درصد (10%) می‌باشد. کارفرمایان موظفند درموقع پرداخت یا تخصیص مالیات متعلقه را کسر و ظرف مدت تعیین شده در ماده (86) این قانون با اعلام مشخصات دریافت‌کنندگان مطابق فرم نمونه اعلام شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند و درصورت تخلف مسئول پرداخت مالیات و جریمه‌های متعلق خواهند بود.
• در مواردي كه از اشخاص مقيم خارج كه در ايران شعبه يا نمايندگي ندارند حقوق دريافت شود، دريافت‌كنندگان حقوق مكلف‌اند تا پایان ماه بعد از تاريخ دريافت حقوق، ماليات متعلق را طبق مقررات اين فصل به اداره امور مالياتي محل سكونت خود پرداخت و تا آخر تير ماه سال بعد اظهارنامه مالياتي مربوط به حقوق دريافتي خود را به اداره امور مالياتي مزبور تسليم نمايند.

بایدها و نبایدهای مالیات بر مشاغل

درآمدي كه شخص حقيقي از طريق اشتغال به مشاغل يا به عناوين ديگر غير از موارد مذكور در سـاير فصل‌هاي اين قانون در ايران تحصيل‌كند، پس از كسر معافيت‌هاي مقرر در اين قانون مشمول ماليات بر درآمـد مشـاغل است.

• صاحبان مشاغل موضوع قوانین مالیات بر مشاغل، موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد برای تشخیص درآمد مشمول مالیات نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اسواس آنها تنظیم کنند.
• درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این قانون که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی می‌باشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مؤدی که با رعایت مقررات مربوط تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرارگرفته باشد خواهد بود. سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخص‌های تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد.
• مؤديان موضوع اين قانون مكلف‌اند اظهارنامه مالياتي مربوط به فعاليت‌هاي شغلي خود را در يك سال مالياتي براي هر واحد شغلي يا براي هر محل جداگانه طبق نمونه‌اي كه وسيله سازمان امور مالياتي كشـور تهيه خواهد شد تنظيم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالياتي محل شغل خود تسليم و ماليات متعلق را بـه نرخ مذكور در ماده (131) اين قانون پرداخت نمايند.
• سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده(84)این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مؤدیان مذکور را به صورت مقطوع تعیین و وصول نماید. در مواردی که مؤدی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود.
• در مشاركت‌هاي مدني اعم از اختياري و قهري شركا حداكثر از دو معافيت استفاده خواهند كـرد و مبلغ معافيت به طور مساوي بين آنان تقسيم و باقيمانده سهم هر شريك جداگانه مشمول ماليات خواهد بود. شركايي كـه بـا هم رابطه زوجيت دارند از لحاظ استفاده از معافيت در حكم يك شريك تلقي و معافيت مقرر به زوج اعطا مـي‌گـردد . در صورت فوت احد از شركا وراث وي به عنوان قائم‌مقام قانوني از معافيت مالياتي سهم متوفي درمشـاركت بـه شـرح فـوق استفاده نموده و اين معافيت به طور مساوي بين آنان تقسيم و از درآمد سهم هر كدام كسر خواهد شد. در صورتی که هر شخص حقیقی دارای بیش از یک واحد شغلی باشد مجموع درآمد واحدهای شغلی وی با کسر فقط یک معافیت موضوع این ماده مشمول مالیات به نرخ‌های مذکور در ماده(131) این قانون می‌شود.
• در مضاربه، عامل (مضارب) مكلف است در موقع تسليم اظهارنامه علاوه بر پرداخت ماليات، خود ماليـات درآمد سهم صاحب سرمايه را بدون رعايت معافيت ماده(101) اين قانون كسر و به عنوان ماليات علـي‌الحسـاب صـاحب سرمايه به حساب مالياتي واريز و رسيد آن را به اداره امور مالياتي ذيربط و صاحب سرمايه ارائه نمايد.
• در مواردي كه دادگاه‌ها حق‌الوكاله يا خسارت حق‌الوكاله را بيشتر يا كمتر از مبلغي كـه مأخـذ ابطـال تمبر روي وكالت‌نامه قرار گرفته است تعيين نمايند مديران دفتر دادگاه‌ها مكلفند ميزان مورد حكـم قطعـي را بـه اداره امور مالياتي مربوط اطلاع دهند تا مابه‌التفاوت مورد محاسبه قرار گيرد.
• وزارتخانه‌ها و مؤسسـات دولتـي و شـركت‌هـاي دولتـي و شـهرداري‌ها و مؤسسـات وابسـته بـه دولـت و شهرداري‌ها مكلف‌اند از وجوهي كه بابت حق‌الوكاله به وكلا پرداخت مي‌كنند پـنج درصـد (5%) آن را كسـر و بابـت علي‌الحساب مالياتي وكيل تا پایان ماه بعد به اداره امور مالياتي محل پرداخت نمايند.

نتیجه‌گیری

در توضیحات فوق، به قوانین مالیات و همچنین بایدها و نبایدهای مربوط به هر مالیات اشاره کردیم. امیدواریم سهمی در یادگیری بهتر امور مالیاتی برای شما عزیزان داشته باشیم.