بررسی نقش کدینگ در حسابداری و اهمیت پیاده سازی آن در نرم افزارهای مالی
[۱]سیده شیده دیانت جهرمی
سخنم را با کلامی بسیار بدیهی آغاز می کنم ، اینکه کدینگ در حسابداری اولین گام در مکانیزه نمودن ساختار حسابداری است . چینش پایه حسابداری یکی از مهم ترین گام ها و فعالیتهایی است که هر حسابدار خبره در آغاز کار مکانیزه نمودن حسابداری بر می دارد. هر کدام از ما حسابداران، سالهای متمادی بارها وبارها تعریف حسابداری را بعنوان اولین کلام از زبان حسابداری ، شنیده و آموخته ایم و بارها تکرار کرده ایم. اما آنجا که این تعریف را با تمامی وجود لمس می کنیم ، جایی است که می خواهیم ساختار بندی و پیاده سازی یک نرم افزار را انجام دهیم ، آنجا که برای اولین بار ، باکدینگ خالی یک نرم افزار مواجه می شویم .
بیاد صائب تبریزی “خشت اول گــر نهد معمار کج تا ثــریا می رود دیـوار کج ” .
کدینگ در حسابداری
یکی از مهمترین اهداف استفاده از نرم افزارها ، دریافت گزارشات مالی جهت بررسی [۲]وضعیت بنگاه اقتصادی و نیز میزان [۳]انعطاف پذیری مالی آن است. مدیران با استفاده از این گزارشات ، می توانند برای شرکت ها برنامه ریزی های استراتژیک انجام داده و در جهت رسیدن به اهداف سازمان، اولویت بندی نمایند. تمامی گزارشات بر مبنای داده های وارد شده و اطلاعات بدست آمده پس از پردازش آنها می باشد.
برای اخذ گزارشات مالی دقیق ، می بایست داده ها در سرفصلهای مناسب درج گردند. این سرفصل ها در نرم افزارهای مالی تحت عنوان “کدینگ” شناخته می شوند. کدینگ در حسابداری دارای ساختار درختی بوده و در سطوح پایین تر ، اطلاعات به تفکیک و جزئی تر درج می گردند.
اهمیت کدینگ در حسابداری
پیاده سازی صحیح کدینگ در حسابداری از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ساختارکدینگ ها مسیر درج اطلاعات و ردیابی آنها می باشند.
هر کد حساب، شناسنامه ی اطلاعات و ارقام مندرج در آن است.
این کد ها ماهیت حسابداری این اطلاعات را نشان میدهد.
ساختار کدینگ در حسابداری
بدیهی است هرچقدر نرم افزار دقیق تر باشد، نیازمندکدینگ تکمیل تری بوده و درنتیجه گزارشات کامل تری به کاربران ارائه می گردد. دراکثر نرم افزارها ساختار درختی کدینگ، از گروه ها آغاز می شود که همان اقلام مندرج در صورت های مالی می باشند. همانگونه که اولویت اقلام مندرج در ترازنامه براساس خاصیت نقد شوندگی آنها است ، در کدینگ حسابداری نیز همین اصل رعایت شده و آغازگر سرفصل ها ، دارایی های جاری می باشند.
ساختار حسابداری بر اساس فعالیت اقتصادی سازمان ها ، بسیار متفاوت است که این مهم ، سبب می شود تا در نحوه شناسایی اقلام و نیز درج آنها در سرفصل ها ، تفاوت های زیادی ایجاد گردد. پیاده سازی کدینگ در حسابداری نیازمند دقت بالایی بوده و درصورت بروز خطا درشناسایی سرفصل ها ، گزارشات مختلف و حساسی مانند گزارشات فصلی خرید و فروش و ارزش افزوده و حتی اظهارنامه مالیاتی نیز دچار خطا شده و گاها ضررهای هنگفتی را به شرکت ها تحمیل می نماید.
چینش کدینگ ها
همانگونه که فعالیت اقتصادی شرکت ها به گروه های تولیدی ، بازرگانی و خدماتی تقسیم می شوند، کدینگ آنها نیز بر اساس ساختار حسابداری– شان متفاوت می گردد. از آنجایی که داشتن قابلیت مقایسه صورت های مالی شرکت های مشابه و نیز صورتهای مالی یک شرکت در دوره های مختلف مالی بسیار حائز اهمیت می باشد، کدینگ ها می بایست بر اساس استاندارد های حسابداری چینش شوند. بهمین دلیل در قسمت های بالای این ساختار درختی یکسان و مشابه بوده و تفاوت های مورد نظر در ساختارهای جزئی تر و پایین تر کدینگ بوجود می آیند.
تقسیم بندی کدینگ ها
بالاترین سطح درکدینگ حسابداری، “گروه” می باشد.گروه حاوی سرفصل هایی است که در صورت های مالی نمایش داده می شوند.
گروه ها به کدهای کل ، معین ، تفصیلی ، مراکز و در نهایت پروژه ها ساختار بندی می گردند.
تفاوت نرم افزارهای مالی در تفکیک و تجزیه حسابها می باشد .
در یاس سیستم ، این سطوح دارای قابلیت تفکیک و تقسیم بسیار بالایی می باشند.
تا بتوانند رویدادهای مالی را تحت ماهیت های مختلف دسته بندی و تلخیص و در نهایت گزارشگری نمایند.
این امکانات، نرم افزار یاس را به یک نرم افزار مالی استاندارد همه منظوره تبدیل می نماید.
دسته بندی کدینگ در حسابداری
در این نرم افزار دامنه تعریف تفصیلی ها بسیار وسیع است. در نتیجه تفصیلی هایی که مشابه و همراستا می باشند در یک گروه تفصیلی دسته بندی میشوند. این خود سبب ایجاد امکان تنظیم تفصیلی ها و مرتب سازی آنها می گردد. مانند گروه تفصیلی بانک ها که به تفصیلی بانکهای مختلف دسته بندی می شود.
کدینگ مالی در یاس
مراکز نیز در نرم افزار یاس سیستم، امکان گروه بندی شدن را دارند. می توان در زیر هر گروه مرکز چندین مرکز تعریف نمود.میتوان حساب ها را به آن ها تخصیص داد. یکی از بهترین امکانات کدینگ مالی در نرم افزار یاس، پروژه ها هستندکه شناور بوده و امکان تخصیص به هر سطحی از کدینگ را دارا می باشند. پروژه ها قادرند در چندین دوره مالی فعال بوده و سرفصل های مختلفی را به خود تخصیص دهند. فرآیند ها و قراردادها را براحتی می توان بصورت پروژه تعریف نمود.
گزارشات
دراین نرم افزار امکان تهیه کلیه گزارشات در سطوح مختلف وجود دارد.گزارشات گروه ، کل ، معین ، تفصیلی ، مراکز و حتی پروژه ها را میتوان داشت می توان در تمامی دوره ها گزارش کلی و حتی تراز آزمایشی از هر سطح تهیه نمود.
حتی در برخی از شرکت های تولیدی می توان گروهی از فرآیندهای مرتبط را دریک پروژه تعریف نموده و بهای تمام شده پروژه ها را محاسبه نمود. درنرم افزار یاس نمونه کدینگ های حسابداری از هر نوع بنگاه اقتصادی بصورت آماده، جهت پیاده سازی وجود دارد و حتی می توان براساس ساختار حسابداری خاص آن شرکت ، کدینگ پیشنهادی را ویرایش نمود.
چرا یاس
بستن حساب ها در این نرم افزار بسیار ساده و خودکار است.صدور سند اختتامیه و افتتاحیه نیز خودکار می باشد. این ویژگی ها، یاس را ساده و کاربردی نموده است.
[۱]دکترای مدیریت بهره وری کسب وکار(گرایش مالی) – سازمان مدیریت صنعتی
[۲] وضعیت بنگاه توسط ترازنامه اندازه گیری می شود
[۳] منظور از انعطاف پذیری مالی ، میزان توانایی پرداخت بدهیهای غیر مترقبه شرکت می باشدکه توسط صورت جریانات وجوه نقد قابل اندازه گیری است