مالیات برارزش افزوده و معرفی آن

معرفی مالیات برارزش افزوده

مالیات برارزش افزوده در حال حاضر در بیش از ۱۶۰ کشور جهان عملیاتی و اجرایی گردیده است.

از لحاظ توسعه، کشورهای توسعه یافته ، در حال توسعه و کمتر توسعه یافته و از لحاظ مبانی اقتصادی، کشورهایی با اقتصاد اسلامی، سرمایه داری و کمونیستی و از نظر جغرافیایی در هر پنج قاره جهان مشاهده می‌شوند.

کارکرد های مالیات برارزش افزوده

-۱ کارکردهای اصلی شامل:

الف) تأمین درآمدهای مالیاتی پایدار

ب) شفاف‌سازی مبادلات اقتصادی و آشکارسازی بخش اقتصاد زیرزمینی

ج) کاهش فشار مالیاتی بار فعالیات‌های مولد و هدایت مالیات به سمت مصرف

-۲ سایر کارکردها شامل:

الف)مستند سازی فعالیت‌های اقتصادی و گسترش عدالت مالیاتی

ب)نظارت و کنترل بر قیمت‌ها

ج)بهبود تراز تجاری کشور (با اعمال معافیت بر صادرت)

د)رهایی از وابستگی به اقتصاد تک محصولی نفت

ه)بهبود الگوی مصرف

و غیره

الگوی اجرایی و مبانی نظری و اقتصادی مالیات برارزش افزوده در ایران

مالیات برارزش افزوده در ایران بر پایه مصرف و بر عرضه کالاها و ارائه خدمات به استثنای موارد معاف مصرح در ماده (۱۲) قانون وضع و به روش تفریقی غیرمستقیم(روش مبتنی بر صدور صورتحساب) به اجرا درآمده است.

این نوع مالیات با رویکرد اصل مقصد (اعمال معافیت و نرخ صفر بر صادرات کالا و خدمات) و در راستای اختیار حاصله از مفاد ماده (۱۸) قانون به صورت مرحله‌ای در طول زنجیره ایجادارزش اقتصادی وضع می‌گردد و فعالان اقتصادی صرفا وظیفه انتقال بار مالی این نوع مالیات را در طول زنجیره ارزش بر عهده دارند تا الناهیه این بار مالی را مصرف کننده نهایی منتقل نمایند، بنابراین فعالان اقتصادی از محل منابع مالی خود وجهی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نخواهند کرد.

پایه‌های مالیات

اصولا آنچه که نرخ مالیاتی بر آن اعمال می‌گردد پایه مالیاتی نامیده می‌شود.

درآمد: مانند درآمد مشاغل، حقوق، شرکت‌ها

دارایی: مانند مالیات نقل و انتقال، املاک، ارث و غیره

مصرف: مالیات برارزش افزوده

در نظام مالیات برارزش افزوده، مالیات بر کالاها و خدمات وضع می‌شود.

اما معافیت برخی از کالاها و خدمات به دلایل مختلف از دامنه شمولیت این نظام مالیاتی، گستره یا پایه این نظام مالیاتی را محدودتر می‌نماید.

مالیات می‌تواند تا سطح عمده فروشی و در پاره‌ای از موارد تا سطح خرده‌فروشی نیز اعمال شود. درآمدهای ناشی از اجرای این نظام به وسعت و اندازه پایه مالیاتی و نرخ آن وابسته است. هر چه پایه مالیاتی و نرخ آن بیشتر باشد، درآمدهای مالیاتی بیشتری جمع‌آوری می‌شود.

موارد معاف مصرح در ماده (۱۲) قانون مالیات بر ارزش افزوده

به طور کلی مصرف برخی از کالاها و خدمات در این نظام از پرداخت مالیات معاف می‌باشد.

معافیت‌ها برای کاهش اثرات سوءاستقرار نظام مالیاتی مثل فشار براقشار کم درآمد ،هزینه‌ اجرایی و وصول مالیات اعمال می‌گردند.

مع‌الوصف عمدتا معافیت‌ها شامل سبد مصرفی خانوارها، دارو، مطبوعات،لوازم مصرفی درمانی، حمل و نقل و غیره می‌گردد.