برای شناخت علل انحرافات هزینه ها، ابتدا با تعریفی از بهای تمام شده و سپس انواع هزینه آشنا شوید. بهای تمام شده فرآیندی است که از طریق آن، هزینه‌های کالا و خدمات را تعیین می‌کنیم. این فرآیند شامل ثبت، طبقه‌بندی، تخصیص مخارج مختلف و ایجاد صورت‌های مالی است. هزینه مبلغی است که باید برای یک کالا یا خدمت پرداخت شود یا منابعی است که در ازای آن کالا یا خدمات داده می‌شود.
در اصطلاح تجاری، هزینه عبارت است از ارزش‌گذاری پولی تلاش، مواد، ریسک‌ها و هزینه‌های فرصت که همگی در کنار هم قرار گیرند. اگر هزینه های ثابت و متغیر با هم مقایسه شود می‌توان از دو منظر آن را مورد توجه قرار داد. یکی از بعد کل و نرخ آنها و دیگری از بعد زمان مشخص شدن آنها. هزینه متغیر در کل، متغیر بوده و خطی است درحالی که هزینه ثابت در کل ثابت و خطی است.
مواردی که می توانند بعنوان علل انحرافات هزینه ها ، مطرح شوند، عبارتند از :
- آشنایی با مفهوم بهای تمام شده
- کنترل هزینه چگونه انجام می‌شود؟
- طبقه‌بندی هزینه‌ها بر اساس نوع فعالیت اقتصادی
- علل انحرافات هزینه چیست؟
سپس به تشریح هریک از موارد، خواهیم پرداخت تا بیش از پیش با علل انحرافات هزینه آشنا شویم.
اگر حسابدار بهای تمام شده هستید یا در شرکت‌های تولیدی به عنوان حسابدار مشغول به کار هستید، حتما با عبارت انحرافات هزینه آشنایی دارید. این مقاله، با هدف آشنایی بیشتر حسابدار بهای تمام شده با مفهوم انحراف هزینه نگارش شده است. همچنین، به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر مدیریت تولید محصولی را به عهده دارید، برای آشنایی با بهای تمام شده و هزینه‌های سربار، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
اما برای اینکه بتوانیم دلایل انحرافات هزینه را مطرح کنیم، باید ابتدا تعریفی از هزینه و طبقه‌بندی آن داشته باشیم؛ بنابراین، نوشته خود را با تعریفی از بهای تمام شده شروع می‌کنیم.
علل انحرافات هزینه ها و بهای تمام شده را در یاس سیستم بخوانید
1. آشنایی با مفهوم بهای تمام شده (Cost Accounting)
دانستن اینکه کسب و کار شما چقدر هزینه می‌کند جزء کلیدی حسابداری است.
از این گذشته، اگر این اطلاعات را در اختیار نداشته باشید، تعیین اینکه آیا سود می‌کنید یا خیر، دشوار خواهد بود. اینجاست که حسابداری هزینه وارد می‌شود. این حسابداری حول هزینه‌های مرتبط با راه‌اندازی کسب و کار شما می‌چرخد. حسابداری بهای تمام شده نوعی از حسابداری مدیریتی است که بر ساختار هزینه یک کسب و کار تمرکز دارد. هزینه‌ها را به محصولات، خدمات، فرآیندها، پروژه‌ها و فعالیت‌های مرتبط اختصاص می‌دهد.
از طریق حسابداری بهای تمام شده، می‌توانید بدانید که کسب‌وکارتان پول خود را کجا خرج می‌کند، چقدر درآمد دارد و ممکن است در کجا پول از دست بدهید.
مدیران و کارمندان ممکن است از حسابداری هزینه به صورت داخلی برای بهبود سودآوری و کارایی کسب و کار شما استفاده کنند.
بهای تمام شده فرآیندی است که از طریق آن، هزینه‌های کالا و خدمات را تعیین می‌کنیم. این فرآیند شامل ثبت، طبقه‌بندی، تخصیص مخارج مختلف و ایجاد صورت‌های مالی است. این داده‌ها معمولاً در حسابداری مالی استفاده می‌شود. بهای تمام شده به ما کمک می‌کند تا هزینه‌های کالاهای مختلف را محاسبه کنیم.
همچنین، شامل ارائه مناسب این داده‌ها به منظور کنترل هزینه و راهنمایی مدیریت است. فرآیند بهای تمام شده به هزینه هر واحد، کار، فرآیند، سفارش، خدمات و غیره می‌پردازد؛ هر کدام که قابل اجرا باشد و شامل هزینه تولید، هزینه فروش و هزینه توزیع می‌شود.
برای محاسبه دقیق بهای تمام شده محصولات می توان از نرم افزارهای حرفه ای مانند نرم افزار یاس سیستم استفاده نمود که با تعریف سرفصلهای عوامل تولید در این سیستم ، تنها با فشردن کلید اجرای دستور ، اسناد رسید از تولید انبار را به بهای تمام شده قیمت گذاری می نماید.
گزارشات بهای تمام شده را در بازه های زمانی ارائه نموده و محاسبه بهای تمام شده محصولات را با استفاده از فرمول تولید که می تواند برای هر محصول یک فرمول و یا چند فرمول باشد ، انجام می‌دهد.
مفهوم هزینه
هزینه مبلغی است که باید برای یک کالا یا خدمت پرداخت شود یا منابعی است که در ازای آن کالا یا خدمات داده می‌شود. در اصطلاح تجاری، هزینه در حسابداری عبارت است از ارزش‌گذاری پولی تلاش، مواد، ریسک‌ها و هزینه‌های فرصت که همگی در کنار هم قرار گیرند.
هزینه نیز به عنوان مخارج انجام شده برای تولید یک کالا یا خدمات معین تعریف می‌شود. هزینه، هزینه‌ای خواهد بود که به چیزی نسبت داده می‌شود. ارزش بر حسب سودمندی محصول اندازه‌گیری می‌شود اما، هزینه به طور دقیق با شرایط پولی اندازه‌گیری می‌شود. در حالی که هزینه یک اصطلاح بسیار عمومی است، می‌توان آن را بیشتر طبقه‌بندی کرد.
همه هزینه‌ها را می‌توان به‌عنوان هزینه اولیه، هزینه غرق شده، هزینه کارخانه، هزینه مستقیم، هزینه غیرمستقیم و غیره تعیین کرد.
مفهوم هزینه‌یابی
هزینه‌یابی اساساً تکنیکی است که از طریق آن به عناصر مختلف کسب و کار اختصاص می‌دهیم یا هزینه می‌کنیم. این یک سیستم تعیین هزینه است. ما از قوانین و اصول خاصی پیروی می‌کنیم تا ما را در این تعیین هزینه‌ها راهنمایی کند. برخی از روش‌های هزینه‌یابی برای تعیین این هزینه‌ها عبارتند از هزینه‌یابی تاریخی، هزینه‌یابی استاندارد و غیره.
تخصیص هزینه‌های متغیر با توجه به سطوح فعالیت، هزینه‌یابی مستقیم است و تخصیص هزینه‌های ثابت، صرف نظر از سطوح فعالیت به عنوان هزینه‌یابی جذبی شناخته می‌شود. در نرم افزار حرفه ای یاس سیستم ، استفاده از سطح کدینگ مرکز هزینه در سیستم های مختلف ، این امکان را ایجاد نموده است تا حسابداران تمامی رویدادهای را به تفکیک مرکز هزینه ثبت نمایند.
با این کار ، رد یابی هزینه ها بسیار راحت و سریع خواهد بود. شایان ذکراست که دراین نرم افزار ، کاربران می توانند حسب نیاز و ساختار واحد تجاری، تعاریف مرکز هزینه را در هر سیستم متفاوت انجام دهند. تا گزارشات دقیق تری از هزینه ها و ردیابی آنها داشته باشند.
کنترل هزینه را در یاس سیستم بخوانید
2. کنترل هزینه چگونه انجام می‌شود؟
کنترل هزینه یکی از جنبه‌های مهم ایجاد امور مالی یک کسب و کار و کمک به افزایش سودآوری آن است. درک روش‌های کنترل هزینه می‌تواند به شما کمک کند تا بودجه پروژه‌های خود را حفظ کرده و سودآوری پروژه را افزایش دهید. کنترل هزینه روشی است که توسط متخصصان مالی استفاده می‌شود که هزینه‌های کلی یک کسب و کار را تجزیه و تحلیل می‌کند و هزینه‌های پروژه را برای افزایش سود کاهش می‌دهد.
به طور معمول، یک شرکت، متخصصان امور مالی را برای نظارت بر عملکرد هزینه، برنامه‌ریزی بودجه برای هر پروژه و تغییر پروژه‌هایی که می‌تواند عملکرد مالی یک کسب و کار را افزایش دهد، استخدام می‌کند.
متخصصان امور مالی همچنین، بودجه پروژه را از ابتدا تا انتها توسعه، نگهداری و سازماندهی می‌کنند تا مطمئن شوند که بودجه توسط کارکنان به دقت دنبال می‌شود. هدف از استفاده از روش‌های کنترل هزینه، افزایش عملکرد مالی پروژه و در عین حال کاهش هزینه‌های پروژه است.
کنترل هزینه به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا بودجه سخت‌گیری داشته باشند، که باعث می‌شود امور مالی آنها ثابت بماند و به رشد سودآوری پروژه‌هایشان کمک کند.
3. طبقه‌بندی هزینه‌ها بر اساس نوع فعالیت اقتصاد
هزینه متغیر
بهای آن دسته از اقلامی است که در اثر تغییر محرک بها در یک دامنه مربوط، مبلغ کلی آنها به صورت خطی تغییر می‌کند. تغییر خطی کل بها به معنی این است که نرخ هزینه متغیر، ثابت است. هزینه مواد مستقیم مصرف شده، نمونه بارزی از هزینه متغیر است. برای هر واحد محصول ساخته شده، هزینه مواد مستقیم مشخص و معینی وحود دارد و با افزایش حجم تولید، کل هزینه مواد مستقیم مصرف شده افزایش می‌یابد.
هزینه ثابت
بهای آن دسته از اقلامی است که در اثر تغییر محرک بها در یک دامنه مربوط، مبلغ کلی آنها تغییر نمی‌کند اما نرخ آن برای هر واحد از محرک بها، تغییر می‌کند. برای مثال: اجاره بهای ساختمان کارخانه، نمونه بارزی از هزینه ثابت است.
مقایسه هزینه متغیر و ثابت
اگر هزینه ثابت و متغیر با هم مقایسه شود می‌توان از دو منظر آن را مورد توجه قرار داد. یکی از بعد کل و نرخ آنها و دیگری از بعد زمان مشخص شدن آنها. هزینه متغیر در کل، متغیر بوده و خطی است درحالی که هزینه ثابت در کل ثابت و خطی است. هزینه متغیر هر واحد، ثابت و خطی است درحالی که هزینه ثابت هر واحد، متغیر و غیرخطی است.
هزینه ثابت کل، اول دوره تعیین می‌شود اما نرخ واقعی آن برای هر واحد در پایان دوره مشخص خواهد شد درحالی که هزینه متغیر کل، پایان دوره تعیین می‌شود اما نرخ آن برای هر واحد در ابتدای دوره مشخص می‌گردد.
انحراف هزینه ثابت و متغیر
اضافه یا کسر جذب سربار به دو انحراف تفکیک می‌شود؛ یکی انحراف ظرفیت سربار ثابت و دیگری انحراف هزینه سربار ثابت و متغیر. انحراف ظرفیت ناشی از استفاده بیشتر یا کمتر از ظرفیتی است که برای یک دوره درنظر گرفته می‌شود؛ یعنی انحراف ظرفیت ناشی از میزان استفاده شده از ظرفیت‌های تعیین شده یا بودجه شده می‌باشد و این ظرفیت‌های بودجه شده صرفا عوامل سربار ثابت را شامل می‌شود.
درمقابل، انحراف هزینه سربار هم بخش ثابت سربار و هم بخش متغیر آن را دربرمی‌گیرد و به ارزانی یا گرانی هزینه سربار نسبت به نرخ‌های بودجه‌ای مربوط می‌شود. برای تعیین میزان انحرافات می توان از سیستم بودجه نرم افزار یاس سیستم استفاده نمود که در بازه های زمانی ماهانه و یا سالانه امکان تعریف بودجه را داده و در قسمت گزارشات امکان کنترل بودجه و تهیه گزارش انحرافات تنها با یک کلید میسر شده است .
4. علل انحرافات هزینه ها چیست؟
انحرافات هزینه ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد که در اینجا به شرح دو مورد از آنها خواهیم پرداخت.
- عملیات غیرکارآمد
- استانداردهای نامناسب
- عوامل تصادفی یا غیر قابل کنترل
- اشتباه در ثبت نتایج وقایع
طبقه‌بندی هزینه‌ها بر اساس نوع فعالیت اقتصاد را در یاس سیستم بخوانید
o عملیات غیرکارآمد
گاهی اوقات استانداردهایی وضع می‌شوند که با توجه به آنها، کارایی و عملکرد نیروی انسانی، ماشین آلات و ضایعات به میزان عادی لحاظ می‌شود اما در مواردی ممکن است به علت اشتباهات نیروی انسانی یا خرابی ماشین آلات در وضع این استانداردها انحراف ایجاد شود که حتما باید این عوامل پیگیری و رفع شوند.
o اشتباه در ثبت نتایج وقایع
هر انسانی ممکن است اشتباه داشته باشد؛ در بعضی مواقع، در محاسبه هزینه‌ها ممکن است اشتباهات اعداد و ارقامی رخ دهد، که در این صورت، نیروی انسانی باید دقت لازم را در جهت محاسبه صحیح هزینه‌ها به کار برد.
جمع‌بندی
همانطور که گفته شد باید برای شناخت علل انحرافات هزینه، ابتدا با تعریفی از بهای تمام شده و سپس انواع هزینه آشنا شوید. ما در این مقاله سعی داشتیم با شرح مختصری از بهای تمام شده، به علل انحرافات هزینه‌ها گریزی بزنیم.
اما همواره باید به خاطر بسپاریم که نحوه محاسبه بهای تمام شده کالا و مواد و سنجش ارزش آنها بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بدیهی است که در هر شرکت و سازمانی موجودی مواد و کالا یک شاهرگ حیاتی برای یک بنگاه تجاری است؛ چرا که با محاسبه دقیق و تحلیل آن، علاوه بر مدیریت هزینه‌ها، می‌توانید برنامه‌ریزی دقیقی برای آینده سازمان خود داشته باشید.
بهای تمام شده ای که در شرکت‌های تولیدی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، با هدف بدست آوردن بهای تمام شده هر واحد محصول و محاسبه دقیق میزان سودآوری تولید آنها و تعیین انحرافات هزینه‌های ناشی از تولید محصول می‌باشد.
توضیحات این مقاله به شما کمک می‌کند در حسابداری بهای تمام شده به ریز موارد مربوط به هزینه توجه بیشتری کرده و از اتلاف هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
منابع : forbes.com – toppr.com – indeed.com
رویدادهای آموزشی
اپلیکیشن آکادمی مالی یاس
آزمون حسابدار توانمند
مقالات آموزشی
مشاوره رایگان خرید
شریک تجاری ما باشید
تماس با ما
درباره ما
نرم افزار حسابداری تولیدی
نرم افزار حسابداری بازرگانی
نرم افزار حسابداری خدماتی
نرم افزار حسابداری پیمانکاری
نرم افزار حسابداری توزیع و پخش
سیستم حسابداری
سیستم انبارداری (تولیدی – بازرگانی)
سیستم حقوق و دستمزد
سیستم اموال و دارایی ثابت
سیستم فروش و مشتریان
سیستم صندوق (دریافت و پرداخت)
سیستم صنعتی (قیمت تمام شده)
سیستم بودجه
نرم افزار فروشگاهی زنجیره ای
نرم افزار فروشگاهی ساده
پشتیبانی
باشگاه مشتریان
آموزش رایگان یاس